Dementie treft wereldwijd tientallen miljoenen mensen. Uit een grootschalige analyse van medische registratiedata blijkt nu dat vaccinatie tegen zona (gordelroos) de kans op het ontwikkelen van dementie met 20% zou kunnen verlagen.
Eerdere studies suggereerden al een verband tussen het zona-vaccin en een lager risico op dementie. Toch kampten die onderzoeken vaak met een belangrijke vertekening: mensen die zich laten vaccineren, leven doorgaans gezonder — ze eten beter, bewegen meer — factoren die ook het risico op dementie beïnvloeden, maar zelden goed worden geregistreerd in medische dossiers.
Om dit probleem te omzeilen, maakten onderzoekers gebruik van een zogeheten ‘natuurlijke proefopzet’ die voortkwam uit de vaccinatiestrategie in Wales in 2013. Daar werd het verzwakte levende zona-vaccin enkel aangeboden aan mensen die op 1 september exact 79 jaar oud waren. Wie al 80 was op die datum, kwam er definitief niet meer voor in aanmerking. Dit zorgde voor een unieke situatie waarbij mensen net boven en net onder de leeftijdsgrens — vergelijkbaar in gezondheid en leefstijl — vergeleken konden worden om het échte effect van het vaccin te meten.
Voor het onderzoek werden de medische gegevens van 280.000 volwassenen tussen 71 en 88 jaar zonder beginnende dementie geanalyseerd. De focus lag op mensen rond de kritieke leeftijd van 80 jaar. Over een periode van zeven jaar kreeg ongeveer de helft van de in aanmerking komende personen het vaccin toegediend; onder de uitgesloten groep was dat vrijwel niemand. Zoals verwacht verminderde het vaccin de incidentie van zona met 37%, geheel in lijn met eerdere klinische studies.
Op 86- à 87-jarige leeftijd bleek dat de gevaccineerde groep een 20% lager risico op dementie had dan de niet-gevaccineerden. Het beschermend effect was opvallend sterker bij vrouwen, mogelijk door verschillen in immuunreactie tussen mannen en vrouwen. De precieze biologische mechanismen hierachter moeten echter nog verder worden onderzocht.
A natural experiment on the effect of herpes zoster vaccination on dementia
Delen via e-mail